Patronen die stress kunnen geven en jouw groei belemmeren
Je hebt helder wat je hebt op te leveren voor je werk en toch lijkt het niet goed te lukken. Je blijft het voor je uitschuiven en verzandt in allerlei kleine klusjes. Je weet het van jezelf ook wel, het is zo’n patroon waar je eigenlijk vanaf wilt. Het geeft je de nodige stress.
Belemmerende patronen ontstaan niet zomaar ineens. Je wordt niet op maandagochtend wakker en denkt: ik ga maar eens lekker uitstelgedrag vertonen, want ik ben een perfectionist en zolang het niet perfect is lever ik het niet op. Zo werkt het niet. Het is een patroon, oftewel iets dat je al lange tijd in stand houdt.
Waar komt zo’n patroon vandaan?
Het kunnen zaken zijn die je al van jongs af aan hebt meegekregen, of gedachten die jij zelf hebt gevormd in de loop van de tijd. Vaak ontstaat het op jonge leeftijd, meestal in de eerste 7 jaar en ontwikkelt zich op basis van allerlei ervaringen die je opdoet. Vaak dienen deze patronen om vervelende ervaringen te vermijden. Zo kun je ook pleasegedrag ontwikkelen of een controlefreak worden. Het wordt een automatische reactie op soortgelijke situaties in het hier en nu die je herinneren aan situaties die je in het verleden had. Een overlevingsmechanisme of copingsstrategie dus.
Uitstelgedrag en perfectionisme
Er zijn veel verschillende belemmerende patronen, neem nou perfectionisme. Wat probeert een perfectionist te bereiken? Dat het perfect is? Op zich lovenswaardig want het geeft de nodige kwaliteit. Maar wat als het ten koste gaat van ontspanning, genieten, gezelligheid en flexibiliteit? En trouwens, wanneer is het echt perfect? Dat kan dus lang duren, als het al wordt bereikt. Het kost veel tijd en energie en gaat vaak gepaard met… juist, stress! Want het kan pas gedaan worden als het perfect is en dus schuift de perfectionist het voor zich uit, of neemt juist heel veel tijd om het perfect te krijgen.
Perfectionisme is de overtuiging dat als we perfect leven, er perfect uitzien en perfect handelen, we de pijn van schuld, oordeel en schaamte kunnen minimaliseren of vermijden. Het is een schild. Het is een schild van twintig ton dat we rondsjouwen, denkend dat het ons zal beschermen, terwijl het in feite het ding is dat ons echt verhindert om te vliegen.
Of het nu gaat om een project opleveren, een andere baan, een keuze maken, een website lanceren. Maar het kan ook iets kleiners zijn zoals je kamer opnieuw inrichten, of een tekst schrijven. Het moet perfect en daardoor belemmer je jezelf. Want perfectie bestaat niet en daardoor word je altijd teleurgesteld.
Een perfectionist vindt het vervelend om vouten te maken. Fouten maken mag want daar leer je van zul je zeggen. En natuurlijk snapt een perfectionist dat rationeel gezien best. Maar ga er maar aanstaan. Als je een fout maakt, gebeuren er misschien heel vervelende dingen, krijg je kritiek, vinden ze je dom of lachen ze je uit of wordt je ontslagen of ….. en zo roep je heel vervelende gedachten en emoties op die helemaal niet in verhouding staan tot de situatie in het hier en nu.
Dus waarom doe je dit? Welke onderliggende behoefte wordt eigenlijk gediend bij perfectionisme?
Het is de behoefte naar erkenning en waardering en die lijkt soms onverzadigbaar. Die behoefte kan zijn ontstaan bij een gebrek hieraan in je jonge jaren. Hierdoor kan een overtuiging zijn ontwikkeld waardoor je de waardering pas waard bent als je ‘perfect’ bent.
Waardering krijgen gaat vaak gepaard met het behalen van resultaten, van prestaties. Als dat niet lukt, dan voldoe je niet, moet je de volgende keer ‘wel beter je best doen hoor’.
Maar dat is een reactie vanuit je kinderjaren zul je zeggen. Nu ben je volwassen. En toch vertoon je dezelfde reactie en hoor je datzelfde stemmetje dat wil dat je het goed doet. Eigenlijk zie je wel in dat dit niet helpend is. Het kost je zoveel energie, je wilt het anders, je baalt ervan, wordt boos dat het je niet lukt.
Perfectionisme is geen gedrag,
het is de manier waarop je over jezelf denkt
Nou lekker dan! We hebben het dus over patronen, maar hoe weet je nou of je in een patroon bent beland? Let dan eens op een reactie die je geeft. Als deze buiten proportie is, en heftiger is dan past bij de situatie, zoals heel boos of zelfs woedend zijn, of veel angst of intens verdriet ervaren. Dan kan het best zijn dat je in een patroon zit. Dat er iets wordt getriggerd dat herinnert aan iets van vroeger.
Je wilt hiermee aan de slag?
Wat helpt dan wèl? In de eerste plaats bewustwording dat dit een patroon is en dat het om oude ervaringen gaat. Het herkennen en erkennen van die oude pijn. Ooit heeft het een doel gediend, maar nu slaat het door of is niet meer een passende reactie op de situaties van nu.
Onderzoeken waardoor jij getriggerd wordt en wat het bijbehorende gevoel is dat hiermee gepaard gaat. In onze coaching onderzoeken we waardoor dit is ontstaan en gaan we hiermee aan de slag o.a. met technieken uit NLP en Voice Dialogue. We onderzoeken wie er eigenlijk bij jou aan het woord is en welke goede bedoelingen die heeft. Maar ook waarin hij doorslaat en welk gevoel dit bij je oproept. Je kunt het gevoel proberen te stoppen, je kunt ervoor wegblijven rennen, of onderdrukken; maar het er gewoon maar laten zijn is de enige optie die werkt, zodat je vervolgens gaat leren om anders te gaan reageren.
Regelmatig heb ook ik last van belemmerende patronen. Zo vaak denk ik, dit kan ik niet! Vooral bij lastige klussen die met schrijven te maken hebben, zoals rapportages, blogs, LinkedIn posts of nieuwsbrief. Die wil ik nog wel eens uitstellen (met als bijkomend voordeel dat ik mijn netwerk niet spam). Daar kan ik nu om lachen want ik weet inmiddels dat als ik er rustig voor ga zitten en er gewoon aan begin het meestal prima lukt. Ik weet dat ik meer kan dan dat ik soms denk. Ik heb dan ook besloten om me niet meer te laten tegenhouden door belemmerende patronen.
Wat is bij jou zo’n hardnekkig patroon? En wat zeg je dan tegen jezelf? Welk gevoel roept dat bij je op?
Wil je dit aanpakken? Kom dan met me in contact!